در این مقاله رشته فیزیک، گرایشهای مختلف آن و بازارکار و موقعیت شغلی آن بررسی می گردد.
رشته فیزیک
هدف
ماهیت :
گرایشهای مقطع لیسانس
گرایش اتمی – مولکولی
فیزیک حالت جامد
گرایش هواشناسی
گرایش نجوم
آینده شغلی ، بازار کار، درآمد
نکات تکمیلی
هدف
در معرفی علم فیزیک دکتر پروین استاد فیزیک دانشگاه امیرکبیر میگوید: «فیزیک علم زندگی و اصلا علم حیات است» . و یا دکتر منیژه رهبر استاد فیزیک دانشگاه تهران معتقد است هر چیزی که در اطراف خویش میبینیم به فیزیک ربط پیدا میکند. همچنین پاسخ به بسیاری از سوالهایی را که همیشه ذهن بشر به آن مشغول بوده است به وسیله علم فیزیک میتوان داد. مثل این که دنیا چگونه بوجود آمده است؟ از چه تشکیل شده و کوچکترین جزء آن چیست؟
در کل میتوان گفت که جهان در بزرگترین مقیاس تا ریزترین مقیاس در ارتباط با علم فیزیک میباشد.
یکی دیگر از استادان دانشگاه نیز فیزیک را دانش کشف و استفاده عملی از قوانین و روابط حاکم بر پدیدههای طبیعی مینامد که مبنای این دانش بر تجربه و آزمایش استوار است.
پیشنهاد ویژه ایران مدرس: نظریه انيشتين زير سوال رفت
ماهیت :
رشته فیزیک در حد لیسانس عبارت است از فیزیک دبیرستانی به اضافه فیزیک قرن بیستم . از سوی دیگر میتوان گفت که فیزیک در حد لیسانس مفاهیم فیزیکی دبیرستانی را عمیقتر کرده و طرز برخورد با مسائل فیزیکی را آموزش میدهد».
دکتر پروین نیز میگوید: «فیزیک دانشگاهی بر پایه کتاب فیزیک هالیدی و برخی کتب دیگر که به زمینههای فیزیک مدرن میپردازد، قرار گرفته است یعنی به نظر من اگر کسی مطالبی را که در فیزیک هالیدی نوشته شده است به درستی بفهمد باید به او لیسانس فیزیکش را بدهند».
پیشنهاد می شود مقاله منابع مطالعاتی رشته فیزیک و ضرایب جدید را هم بخوانید.
گرایشهای مقطع لیسانس
رشته فیزیک در دوره کارشناسی دارای 5 گرایش اتمی مولکولی ، هستهای ، حالت جامد ، هواشناسی و نجوم است (البته فیزیک دارای گرایش دبیری نیز هست که ما در اینجا به بررسی آن نمیپردازیم چرا که گرایش دبیری به عنوان یک گرایش تخصصی در علم فیزیک مطرح نمیباشد) که تعداد واحدهای تخصصی هر یک از این گرایشها در دوره کارشناسی بسیار محدود است و به همین دلیل گرایشهای فوق در این دوره تفاوت محسوسی با یکدیگر ندارند.
برای اطلاع هرچه بیشتر به معرفی اجمالی هر یک از گرایشهای این دوره میپردازیم.
برای فعالیت در زمینه تدریس خصوصی فیزیک و کسب درآمد از آن مقاله کسب درآمد بالا از تدریس خصوصی: تدریس خصوصی فیزیک را بخوانید.
گرایش اتمی – مولکولی
فیزیک اتمی- مولکولی که مربوط به فیزیک جدید است از زمانی متولد شد که دانشمندان متوجه شدند کوچکترین جزء در طبیعت اتم نیست بلکه اتم از اجزای کوچکتری به نام الکترونها و هسته تشکیل شده است. یعنی اتم از هستهای تشکیل شده است که الکترون هایی در اطراف آن میگردند.
دکتر منیژه رهبر استاد فیزیک دانشگاه تهران در ادامه سخنان خویش میگوید: «در این میان فیزیک اتمی به بررسی نقل و انتقالهای الکترونهای اطراف هسته میپردازد و خواص آنها را مورد بررسی قرار میدهد. یعنی ما در فیزیک اتمی کاری به این نداریم که هسته از چه تشکیل شده است بلکه هسته برایمان مرکزی با بار مثبت است و بیشتر توجه ما جلب الکترونهای اطراف هسته میشود».
دکتر هوشنگ روحانیزاده استاد فیزیک دانشگاه تهران نیز در معرفی فیزیک اتمی میگوید: «اگر ما بپذیریم که در کل، علم فیزیک به دو بخش دنیای بزرگ و دنیای کوچک تقسیم میشود. دنیای بزرگ فیزیک ، مربوط به دنیای روزمره است و در آن حرکت اتومبیلها، موشک، ماهواره و در کل تمام حرکاتی که میبینیم مورد بررسی قرار میگیرد، فیزیک اتمی به دنیای بینهایت کوچکها برمیگردد چرا که ما در فیزیکاتمی به بررسی ساختار ذرهای به نام اتم میپردازیم و این که اتم چگونه تشکیل شده و چه ویژگیهایی دارد؟»
گرایش فیزیک هستهای
دکتر رهبر در معرفی فیزیک هستهای میگوید: «در فیزیک هستهای، خود هسته، مورد مطالعه قرار میگیرد یعنی متخصصان و دانشمندان بررسی میکنند که هسته از چه تشکیل شده و چه نیروهایی بین اجزای هسته حکمفرما است و در نتیجه واکنشهای انجام شده، چقدر انرژی آزاد میگردد؟»
دکتر دویلو نیز در معرفی این گرایش میگوید: « انرژی هستهای و رادیوایزوتوپ ها مسائلی هستندکه در فیزیک هستهای مورد بررسی قرار میگیرد».
فیزیک حالت جامد
گرایش حالت جامد مربوط به سیستمهای بس ذرهای مخصوصا جامدات است.
سامان مقیمی عراقی در ادامه میگوید: «ابتداییترین کار در این گرایش بررسی بلورهای جامدات و خواص اپتیک ی ، مکانیک ی، الکتریکی و صوتی امواج ی است که در آن منتشر میشود که این بررسی منجر به پدیدههای مختلفی مثل ابر رسانایی، نیم رسانایی و یا پخش و انتقال گرما میگردد.»
دکتر پروین نیز میگوید: «مطالعه دانش مربوط به کریستالها و ویژگیهای فیزیکی آنها به گرایش حالت جامد بر میگردد.»
برای مشاهده لیست مدرسین فیزیک در ایران مدرس بر روی لینک مقابل کلیک کنید: تدریس خصوصی فیزیک
گرایش هواشناسی
دو گرایش نجوم هواشناسی بسیار محدودتر از سه گرایش اتمی – مولکولی، هستهای و حالت جامد ارائه میشود. برای مثال در سال تحصیل 79-78 گرایش هواشناسی تنها در دانشگاه هرمزگان ارائه شده و گرایش نجوم اصلا ارائه نشده است.
اما در معرفی این گرایش سامان مقیمی عراقی میگوید:
«گرایش هواشناسی ، اطلاعات پایهای و متنوعی درباره انواع پدیدههای جوی و برخورد علمی با آنها ارائه میدهد و همچنین با مطالعه دینامیک وضعیت هوا میتوان بررسی کرد که شرایط هوا چگونه تغییر کرده و چه پارامترهایی برای ایجاد این تغییر لازم است؟»
گرایش نجوم
سه بخش اصلی این گرایش را نجوم رصدی، اخترشناسی و کیهانشناسی تشکیل میدهد.
سامان مقیمی عراقی در ادامه میگوید: «در بخش نجوم که جنبه مشاهداتی دارد، پدیدههای مختلف نجومی را رصد و ثبت کرده و سپس از آنها عکس گرفته و طیف آنها را میسنجد.
در اخترشناسی جنبه نظری دارد وضعیت ستارگان مورد مطالعه قرار میگیرد یعنی بررسی میشود که هر ستاره در چه مرحلهای قرار دارد و چه اتفاقاتی برایش رخ میدهد؟
بخش کیهانشناسی با این که زیاد جنبه نجومی ندارد اما به هرحال پیشرفتش را مدیون علم نجوم است. به این معنی که مدلهای مختلف کیهانشناسی باید با دادههای رصدی مطابقت کند.» گفتنی است که این کیهانشناسی به صورت کلاسیک به چگونگی ایجاد جهان و تشکیل ساختارهای کهکشانی مانند خوشهها و ابر خوشهها میپردازد.
مطالعه این مقاله هم مفید است: روش مطالعه فیزیک رتبه های برتر
آینده شغلی ، بازار کار، درآمد
امروزه اگر کشوری بخواهد پیشرفت کند باید پژوهش کند و چیزهای جدیدی بسازد. اگر بخواهد پژوهش کند باید به آزمایشگاهها برود و اگر بخواهد در آزمایشگاهها کار کند، احتیاج به تیم علمی دارد و در یک تیم علمی نیز همیشه متخصصان شاخههای مختلف فیزیک حضور دارند چون هر کاری که بخواهیم انجام بدهیم باید بنیان فیزیکی داشته باشد.
دکتر پروین در ادامه می گوید: «برای مثال اگر بخواهیم یک دستگاه الکتریکی بسازیم اول باید بدانیم چه قوانین فیزیکی بر آن حاکم است و بعد از شناخت آن قوانین، میتوان دستگاه مورد نظر را با استفاده از فن و هنر ساخت.
«اگر کسی فیزیک را خوب خوانده باشد در سازمانهای مختلف کشور از قبیل صداوسیما، برنامه و بودجه، مخابرات و همچنین در صنایع مختلف مفید واقع شده و موفق میگردد. چون دانشجویان فیزیک مطلب مختلفی از قبیل الکتریسیته و مکانیک میخوانند و در زمینههای مختلف دید وسیعی پیدا میکنند.»
آقای صحبتزاده دانشجوی دکتری فیزیک دانشگاه شهید بهشتی در مورد موقعیتهای شغلی فارغالتحصیلان فیزیک میگوید: «فارغالتحصیلان این رشته در حد کارشناسی میتوانند در صنعت مخابرات و ارتباطات ، نیروگاههای هستهای ، مراکز تولید قطعات غیرهادی و سلولهای خورشیدی، صنایع تولید و نگهداری لیزر در صنعت، پزشکی و نظامی و سازمان انرژی اتمی فعالیت کنند.»
داریوش شیرازی فارغالتحصیل این رشته نیز میگوید: «اگر کسی به امید به دست آوردن یک موقعیت شغلی مناسب، واردرشته فیزیک بشود، باید بداند که در انتها فقط یک مدرک لیسانس به دست خواهد آورد. برای این که رشتههای علوم پایه و از جمله فیزیک در جامعه ما موقعیت کاری مناسبی ندارند و در نهایت اگر شانس داشته باشند جذب کلاسهای تقویتی و خصوصی میشوند.»
البته این در مورد دانشجویانی صدق میکند که رشته فیزیک انتخاب چهل یا سی به بعد آنها بوده است و در واقع به امید این که فقط در دانشگاه پذیرفته شوند این رشته را انتخاب کردهاند وگرنه دانشجویانی که با علاقه و دقت و تامل بسیار این رشته را انتخاب کردهاند حتی به صورت خصوصی نیز در این رشته فعالیت میکند. برای مثال یکی از فارغالتحصیلان این رشته کارگاهی برای ساخت وسایل اپتیکی دایر کرده است و یا تعدادی از فارغالتحصیلان با شرکت ایران خودرو برای بعضی از پروژههای این شرکت قرارداد بستهاند چون دانشجویان این رشته یاد میگیرند با مسائلی که در پیش رویشان قرار میگیرد براحتی برخورد کرده و مدل سادهای برای حل مسائل ارائه بدهند.
تواناییهای مورد نیاز و قابل توصیه:
اسماعیلیان دانشجوی دکتری فیزیک هستهای دانشگاه شهید بهشتی میگوید: «فیزیک منهای ریاضی یعنی صفر به همین دلیل دانشجویان این رشته باید از نظر ریاضیات در سطح بسیار بالایی باشند.»
سامان مقیمی عراقی نیز معتقد است که دانشجوی این رشته باید به فیزیک علاقهمند باشد به این معنی که از آنچه یاد گرفته است بتواند در زندگی روزمره خویش استفاده کند.
برای مثال با توجه به معلومات فیزیک دبیرستانی خود بررسی کند که آبی که از شیر آب میریزد چرا به تدریج باریک میشود و سطح مقطع آن در این هنگام به چه حدی میرسد؟
بیشک عواملی که باعث شد نیوتن با افتادن سیب پی به قانون جاذبه ببرد، کنجکاوی مفرط، صبر و بردباری، مطالعه و آزمایشهای مستمر و قدرت تحلیلی همراه با تفکر فراوان بود که با مشاهده پدیدههای تکراری و عادی زندگی روزمره قوانینی را کشف کرد.
دکتر منیژه رهبر در این باره میگوید: «برخلاف رشتههای مهندسی که با اتفاقات علمی کار دارند در رشتههای علوم پایه از جمله فیزیک به چگونگی پیشآمدهای علمی توجه میکنند و در واقع به دنبال یافتن دلایل و چرایی هر پدیده یا اتفاق هستند و به همین دلیل بچههایی که مستعد، باهوش و کنجکاو هستند، میتوانند در این رشته موفق گردند.
اما متاسفانه چون در دبیرستان فیزیک بخوبی آموزش داده نمیشود و دانشآموزان تنها به حفظ فرمولها میپردازند، نمیتوانند بین آنچه خواندهاند و آنچه در دنیای خارج وجود دارد، ارتباط برقرار کنند و در نتیجه کنجکاوی آنها تحریک نمیشود و تعداد اندکی از دانشآموزان با استعداد به رشته فیزیک علاقهمند شده و این رشته را انتخاب میکنند.»
مهم این است که دانشجوی فیزیک از آنچه در اطرافش اتفاق میافتد به راحتی نگذرد.
وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر:
امروزه اگر ما به فکر پیشرفت و ساخت وسایل صنایع مختلف کشورمان از نظامی گرفته تا پزشکی نباشیم باید این صنایع را به صورت آماده از کشورهای دیگر بخریم که این کار احتیاج به سرمایهای گزاف دارد و باعث وابستگی کشور ما به کشورهای صنعتی میگردد»
دکتر رهبر نیز در همین زمینه میگوید: «ما در ایران صنایع چندانی نداریم و صنایع موجود نیز بیشتر مونتاژ بوده و ابتکاری نیست اما اگر روزی بخواهیم صنایع پیشرفتهای داشته باشیم باید خواص مواد را بدانیم تا متوجه شویم که چطور میتوان از آنها استفاده بهتری بکنیم و وضعیت آن را بهبود ببخشیم و چنین پیشرفتی تنها با توسعه و پیشرفت علم فیزیک امکانپذیر است چرا که متخصصان فیزیک میتوانند موجب بهبود کیفیت محصولات گشته و یا وسایل جدید طراحی بکند. یعنی ما به جای این که مواد خام خود را خیلی ارزان صادر کنیم به یاری دانش فیزیک آنها را به محصولات ساخته تبدیل بکنیم چرا که این محصولات ارزش افزوده بسیار زیادی دارد.
کار ی کشور پیشرفتهای مثل ژاپن انجام داد. چون این کشور به یاری صنایع نیمه رسانا، ترانزیستور و الکترونیک پیشرفت کرده است،صنایعی که علم زیربنایی آنها فیزیک میباشد.»
پیشنهاد می کنیم مقاله چگونه فیزیک را یاد بگیریم را هم بخوانید.
نکات تکمیلی
دکتر هادی دویلو استاد مهندسی هستهای دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر میگوید: «بیشتر واحدهای درسی دانشجویان گرایشهای مختلف رشته فیزیک، در دوره لیسانس مشترک چرا که دانشجویان فیزیک تنها در سال آخر تحصیلی اقدام به انتخاب گرایش خود میکنند و هر گرایش نیز تنها 9 واحد تخصصی یعنی سه درس تدریس میشود و به همین دلیل نمیتوان بین یک لیسانس گرایش فیزیک حالت جامد یا هسته ای و یا سایر گرایشهای تفاوتی قائل شد یعنی یک لیسانس فیزیک در هیچیک از گرایشها متخصص نمیشود».
دکتر عراقی استاد فیزیک دانشگاه صنعتی امیرکبیر با تاکید بر همین امر میگوید: «هر دانشجوی فیزیک در دوره کارشناسی باید 130 واحد بگذراند که دروس تخصصی هر یک از گرایشها فقط 9 واحد از این 130 واحد است و بدون شک 9 واحد نمیتواند تغییری در دیدگاه دانشجویان ایجاد کند و هر دانشجو فقط شناختی جزئی نسبت به گرایش مورد نظر خود پیدا میکند. تازه، گاه همین 9 واحد نیز به گونهای مشترک اما در دروسی مختلف در هر یک از گرایشها تدریس میشود یعنی کتابها یا واحدهای درسی هر گرایش، متفاوت است اما در کل همه به اطلاعات یکسانی دست پیدا میکنند. در نتیجه یک لیسانسه فیزیک، یک کارشناس فیزیک به معنای عام آن است و کارشناس یا متخصص در یکی از گرایشهای فوق به شمار نمیآید.
منبع: دانشنامه رشد
---------------------
شاید بشر اولین بار با کشف قانون حرکت، قانونی که حیات و هستی وابسته به آن است، با علم فیزیک آشنا شد. علمی که به یاری آن چرخها را ساخت، شکار کرد و شکارش را حمل نمود و سپس به مرور با کشف قوانین بیشتری از علم فیزیک توانست بنیاد مسائل و قوانین طبیعت را درک و با به خدمت در آوردن و استفاده از این قوانین به تمدن قرن بیستم دست پیدا کند. به زبان دیگر فیزیک علم زندگی است و میتوان گفت که جهان در بزرگترین مقیاس تا ریزترین مقیاس در ارتباط با علم فیزیک میباشد اما آنچه در رشته فیزیک در حد لیسانس آموزش داده میشود عبارت است از فیزیک دبیرستانی به اضافه فیزیک قرن بیستم . از سوی دیگر میتوان گفت که فیزیک در حد لیسانس مفاهیم فیزیک دبیرستانی را عمیقتر کرده و طرز برخورد با مسائل فیزیکی را آموزش میدهد. این رشته در دوره کارشناسی دارای 5 گرایش اتمی ـ مولکولی، هستهای، حالت جامد، هواشناسی و اختر فیزیک است که تعداد واحدهای تخصصی هریک از این گرایشها در دوره کارشناسی بسیار محدود است و به همین دلیل گرایشهای فوق در این دوره تفاوت محسوسی با یکدیگر ندارند.(این رشته در دو مقطع دکترای پیوسته و کارشناسی در آزمون سراسری دانشجو میپذیرد.)
گرایش اتمی ـ مولکولی:
فیزیک اتمی به بررسی نقل و انتقال الکترونهای اطراف هسته میپردازد و خواص آنها را مورد بررسی قرار میدهد؛ یعنی ما در فیزیک اتمی کاری به این نداریم که هسته از چه تشکیل شده است بلکه هسته برای ما مرکزی با بار مثبت است و بیشتر توجه ما جلب الکترونهای اطراف هسته میشود.
درسهای این رشته در طول تحصیل :
دروس مشترک بین گرایشهای مختلف فیزیک:
ریاضی عمومی ، معادلات دیفرانسیل، فیزیک پایه ، شیمی عمومی، مبانی کامپیوتر و برنامهسازی ، فیزیک جدید ، مکانیک تحلیلی ، ترمودینامیک و مکانیک آماری، ریاضی فیزیک ، الکترومغناطیس ، مکانیک کوانتومی ، اپتیک .
دروس تخصصی گرایش اتمی ـ مولکولی:
اپتیک کاربردی، اسپکتروسکپی، روشهای تجربی در فیزیک اتمی، کاربردهای لیزر، تکنیک خلاء .
گرایش فیزیک هستهای:
در فیزیک هستهای، خود هسته، مورد مطالعه قرار میگیرد؛ یعنی متخصصان و دانشمندان بررسی میکنند که هسته از چه تشکیل شده و چه نیروهایی بین اجزای هسته حکمفرما است و در نتیجه واکنشهای انجام شده، چقدر انرژی آزاد میگردد؟
دروس تخصصی گرایش هستهای :
فیزیک هستهای ، فیزیک راکتور ، آشکار سازها و سیستمها، اندازهگیری هستهای، شتابدهندههای ذرات، رادیوایزوتوپ و کاربرد آن، شیمی هستهای، حفاظت در برابر پرتوها.
گرایش فیزیک حالت جامد:
گرایش حالت جامد مربوط به سیستمهای بس ذرهای مخصوصاً جامدات است. ابتداییترین کار در این گرایش بررسی بلورهای جامدات و خواص اپتیکی، مکانیکی، الکتریکی و صوتی امواجی است که در آن منتشر میشود. این بررسی منجر به پدیدههای مختلفی مثل ابر رسانایی، نیمهرسانایی یا پخش و انتقال گرما میگردد.
دروس تخصصی گرایش حالت جامد:
فیزیک حالت جامد، فیزیک لایههای نازک، فیزیک قطعات نیمهرسانا ، ابررسانایی و کاربرد آن، بلورشناسی، الکترونیک ، رشد بلور و تکنولوژی نیمهرساناها است.
گرایش هواشناسی:
گرایش هواشناسی، اطلاعات پایهای و متنوعی درباره انواع پدیدههای جوی و برخورد علمی با آنها ارائه میدهد و همچنین با مطالعه دینامیک وضعیت هوا میتوان بررسی کرد که شرایط هوا چگونه تغییر کرده و چه پارامترهایی برای ایجاد این تغییر لازم است؟
دروس تخصصی گرایش هواشناسی :
هواشناسی سینوپتیکی ، هواشناسی دینامیکی ، هواشناسی فیزیکی ، آمار در هواشناسی.
گرایش اختر فیزیک :
سه بخش اصلی این گرایش را نجوم رصدی، اخترشناسی و کیهانشناسی تشکیل میدهد. در بخش نجوم که جنبه مشاهداتی دارد، پدیدههای مختلف نجومی را رصد و ثبت کرده و سپس از آنها عکس گرفته و طیف آنها را میسنجند. در اخترشناسی که جنبه نظری دارد وضعیت ستارگان مورد مطالعه قرار میگیرد؛ یعنی بررسی میشود که هر ستاره در چه مرحلهای قرار دارد و چه اتفاقاتی برایش رخ میدهد؟ کیهانشناسی نیز به صورت کلاسیک به چگونگی ایجاد جهان و تشکیل ساختارهای کهکشانی مانند خوشهها و ابر خوشهها میپردازد.
تواناییهای لازم :
برخلاف رشتههای مهندسی که با اتفاقات علمی سر و کار دارند در رشتههای علوم پایه از جمله فیزیک به چگونگی پیشآمدهای علمی توجه میکنند و در واقع به دنبال یافتن دلایل و چرایی هر پدیده یا اتفاق هستند و به همین دلیل داوطلبانی که مستعد، باهوش و کنجکاو هستند، میتوانند در این رشته موفق گردند. از سوی دیگر فیزیک منهای ریاضی؛ یعنی صفر به همین دلیل دانشجویان این رشته باید از نظر ریاضیات در سطح بسیار بالایی باشند.
موقعیت شغلی در ایران :
اگر کسی فیزیک را خوب خوانده باشد در سازمانهای مختلف کشور از قبیل صداوسیما، برنامه و بودجه، مخابرات و همچنین در صنایع مختلف مفید واقع شده و موفق میگردد. چون دانشجویان فیزیک مطالب مختلفی از قبیل الکتریسیته و مکانیک میخوانند و در زمینههای مختلف دید وسیعی پیدا میکنند. همچنین فارغالتحصیلان این رشته در حد کارشناسی میتوانند در نیروگاههای هستهای، مراکز تولید قطعات غیرهادی و سلولهای خورشیدی، صنایع تولید و نگهداری لیزر در صنعت، مراکز پزشکی و نظامی و سازمان انرژی اتمی فعالیت کنند.
منبع : پارسی داک
-----------------------
معرفی رشته فیزیک - مقطع کارشناسی
کمیته فرهنگ گروه علوم پایه به شورایعالی برنامه ریزی پس از بررسی کامل کیفیت اجرائی برنامه های مصوب شواریعالی انقلاب فرهنگی مخصوصاً توجه به واقعیات زیر:
1- اجرای یک دوره کامل برنامه قبلی و امکان ارزیابی نقاط قوت و ضعف آن
2- اظهار نظرات اساتید و مدرسین محترم دانشگاهها
بازنگری جامعی در برنامه های قبلی انجام داده و برنامه اصلاح و تکمیل شده حاضر را تنظیم کرده است.
طول دوره تحصیل
طول دوره : طول متوسط دوره کارشناسی فیزیک چهار سال و شامل 8 نیسمال ( با 17 هفته فعال) میباشد. هر واحد نظری بمدت 17 ساعت در طول ارائه میشود.
هر واحد عملی فیزیک در حداقل34 ساعت ارئه میشود منتهی به علت کیفیت خاص برخی از آزمایشهای فیزیک که نیاز بمدت زیادتری دارد توصیه میشود دروس عملی فیزیک در 11 جلسه سه ساعتی ارائه شوند- مسلماً این جلسات حداقل سه ساعتی با دو آزمایش بسته به نوع آزمایش اجرا خواهد شد.
تعداد واحدها
تعداد کل واحد های درسی کارشناسی فیزیک و کارشناسی دبیری فیزیک بشرح زیر میباشد.
دروس عمومی 20
دروس پایه 33
دروس تخصصی : الزامی 39
دروس تخصصی: انتخابی 18
دروس گرایشی 9
دروس اختیاری 12
جمع 131
دروس کارشناسی دبیری فیزیک
دروس عمومی 20
دروس پایه 33
دروس تخصصی : الزامی 39
دروس تخصصی: انتخابی 9
دروس گرایشی 24
دروس اختیاری 6
جمع 131
نقش و توانایی یا کارایی
نقش و توانائی
فارغ التحیصلان کارشناسی فیزیک بسته به نوع کارشناس بطورعام میتواند جوابگوی نیازهای و موارد زیر باشند:
الف: حراز آمادگی برای ادامه تحصیل و تحقیق در مقاطع و مراحل بالاتر در رشته فیزیک و سایر رشته های فنی و علوم پایه
ب: کسب قابلیت های نظری و علمی لازم جهت رفع نیازهای تخصصی صنایع و حل مشکلات فنی مربوط به تکنولوژی نوین و مراکز پژوهشی در حد کارشناسی
ج: رفع نیازهای آموزش و پرورش برای تدریس کلیه دروس فیزیک دوره های مختلف متوسطه و مراکز تربیت معلم.
ه: نقش اصلی در احراز و انتقال تکنولوژی نوین
منبع: وب سایت دانشگاه فردوسی مشهد
-----------------------
فیزیک مهندسی رشتهای بینرشتهایست که هدف آن توسعهٔ پایههای نظری برای تحلیل پدیدههای علمی و کاربردهای مهندسی آنها، آیندهپژوهی در فناوری، و انتقال فناوریهای نو به صنعت است. ایدهآل این رشته آن است که دانشجویان ویژگیهای مثبت یک مهندس و یک دانشمند را توأمان بدست آورند.
اهمیت علم فیزیک با تمام گستردگی و کاربردهای فراوان آن در جامعه ایران ناشناخته مانده است و اغلب انتخاب این رشته را مساوی با شغل دبیری می دانند در صورتی که در جامعه بینالمللی چنین نیست. پیشرفتهای صنعتی مرهون همکاری فیزیکدانان و مهندسین است. فیزیک مهندسی این همکاری ها را میسر میسازد.
هدف از این رشته آمادهسازی فارغ التحصیلانی است که علاوه بردانستن فیزیک و مباحث پیشرفته آن با کاربردهای فیزیک نیز آشنا بوده و توانایی مهندسی و ارائه طرح های صنعتی در زمینه فیزیک جدید را داشته باشند.
فیزیک مهندسی چیست ؟
فیزیک مهندسی چیزی نیست جز " ترکیب دانش با دانستن – چرا "
فیزیک مهندسی استفاده از مفاهیم فیزیک مدرن در فنی مهندسی برای پیشرفت های جدید فناوری را آموزش می دهد .
فیزیک مهندسی دانان در گیر پیشرفت دادن تکنولوژی های پیشرفته دنیا هستند . آنها ابزار طراحی مفاهیم ؛ الکترون , فوتون , نوترون و ... اشیاء مکانیکی کوانتومی کوچک فیزیک مدرن را در دست دارند .
آنها در زمینه های گوناگون از قبیل :
v فوتونیک
v الکترونیک نا متعارف
v سیستمهای الکترومکانیک نامتعارف (MEMS)
v مکاترونیک
v نظام نانو مهندسی
v مهندسی هسته ای
v سیستم های انرژی پایدار
v اپتو الکترونیک
v نیمه هادی ها و دستگاهای ابر رسانا
v بیوفتونیک
v زیست مهندسی و ....
به طور خلاصه فیزیک مهندسی کار آموزی در گسترده ترین و حرفه ای ترین سطح در رشته های مهندسی , علوم پایه و یا هر رشته ای که نیاز به آموزش های فنی دارد ؛ می باشد .
" فیزیک مهندسی دانان پاسخگو هستند به مشکلات سایر مهندسی ها در فیزیک ,در زمینه های مختلف"
حوزه ای میان رشته ای , علوم فیزیکی در مهندسی از قبیل انرژی , محیط زیست , ریز الکترونیک و فوتونیک می باشد .
مورد یقین است این رشته به طور فزاینده ای در ارتباط است با قرن "21"
این رشته برای آن دسته از دانش آموزانی طراحی شده است که اولاً درک درستی از فیزیک داشته باشند ثانیاً بتوانند با مهارتهای خود مشکلات اساسی مهندسی را رفع کنند.
این رشته برای دانشجویانی خوب است که به دنبال مشاغل نوآورانه در عصر فناوری امروزی هستند؛ وبه آنها اجازه میدهد که انتخوابهای ازادی در بین علوم فیزیکی و مهندسی داشته باشند.
--------------------------
معرفي رشتهي فيزيک :
همانطور که ميدانيم، هر چيزي که در اطراف خويش ميبينيم به طريقي به فيزيک ربط پيدا ميکند. همچنين پاسخ به بسياري از سوالهايي را که هميشه ذهن بشر به آن مشغول بوده است، به وسيلهي علم فيزيک ميتوان داد. مثل اين که دنيا چگونه بوجود آمده است؟ از چه تشکيل شده و کوچکترين جزء آن چيست؟ در کل ميتوان گفت که جهان در بزرگترين مقياس تا ريزترين مقياس در ارتباط با علم فيزيک ميباشد. به بيان ديگر علم فيزيک علم زندگي است.
اما آنچه در رشتهي فيزيک در حد ليسانس آموزش داده مي شود، عبارت است از فيزيک دبيرستاني به اضافهي فيزيک قرن بيستم. از سوي ديگر ميتوان گفت که فيزيک در حد ليسانس مفاهيم فيزيک دبيرستاني را عميق تر کرده و طرز برخورد با مسائل فيزيکي را آموزش مي دهد. اين رشته در دوره کارشناسي داراي 6 گرايش اتمي ـ مولکولي، هستهاي، حالت جامد، هواشناسي، اختر فيزيک و دبيري است که تعداد واحدهاي تخصصي هريک از اين گرايش ها در دوره کارشناسي بسيار محدود است و به همين دليل گرايش هاي فوق در اين دوره تفاوت محسوسي با يکديگر ندارند. حال هر يک از گرايشها را به اختصار و فيزيک هستهاي را به دليل اينکه رشتهي تحصيلي خودم در مقطع کارشناسي است، بيشتر توضيح ميدهم:
1- اتمي و مولکولي :
فيزيک اتمي به بررسي نقل و انتقال الکترون هاي اطراف هسته مي پردازد و خواص آنها را مورد بررسي قرار مي دهد؛ يعني ما در فيزيک اتمي کاري به اين نداريم که هسته از چه تشکيل شده است بلکه هسته براي ما مرکزي با بار مثبت است و بيشتر توجه ما جلب الکترون هاي اطراف هسته مي شود.
اشتغال در آزمايشگاه هاي تحقيقاتي ليزر و پلاسما – مخابرات – تدريس دروس فيزيک دبيرستان و پيش دانشگاهي
2- حالت جامد:
گرايش حالت جامد مربوط به سيستم هاي بس ذره اي مخصوصاً جامدات است. ابتدايي ترين کار در اين گرايش بررسي بلورهاي جامدات و خواص اپتيکي، مکانيکي، الکتريکي و صوتي امواجي است که در آن منتشر مي شود. اين بررسي منجر به پديده هاي مختلفي مثل ابر رسانايي، نيمه رسانايي يا پخش و انتقال گرما مي گردد.
اشتغال در مخابرات و يا مراکز تعمير قطعات و دستگاه هاي الکترونيکي که در زمينه رسانا، نيمه رسانا و ابررسانا کار مي کنند- تدريس دروس فيزيک در مقطع دبيرستان و پيش دانشگاهي
3- هسته اي :
در فيزيک هسته اي، خود هسته، مورد مطالعه قرار مي گيرد؛ يعني متخصصان و دانشمندان بررسي مي کنند که هسته از چه تشکيل شده و چه نيروهايي بين اجزاي هسته حکمفرما است و در نتيجه واکنش هاي انجام شده، چقدر انرژي آزاد مي گردد؟ فيزيک هستهاي در زمان ما بسيار پيشرفت کرده است، اين رشته ذاتا يک رشتهي تجربيست و بيشتر روابط آن به صورت تجربي و در آزمايشگاههاي تحقيقاتي به دست ميآيند. بيشتر دانشجويان اين گرايش در مقطع کارشناسي ارشد يک پاياننامه تجربي را ميگذارنند. براي مثال بررسي ميزان دز دريافتي براي مواد مختلف و يا بررسي ميزان راديواکيويته خاک يک منطقه، شبيهسازي حفاظهاي مختلف براي محافظت در برابر پرتوها، کاليبره کردن دستگاههاي فيزيک هستهاي، پرتو درماني و تاثير اشعهها بر روي بدن انسان و کاربردهاي آن در درمان بيماريها.
غير از نيروگاههاي هستهاي، اين گرايش فيزيک بازار کار گستردهاي دارد. براي مثال سازمان انرژي اتمي و دانشگاههايي که داراي رشته فيزيک هستهاي و پزشکي هستهاي هستند و يا بيمارستانهايي که داراي بخش تحقيقاتي هستند، پتانسيل جذب نيرو در اين زمينه را دارند.
همچنين مراکر صرفا تحقيقاتي نيز از جمله بازارهاي کار اين رشته هستند. مثلا مرکز علوم تحقيقات دانشگاه آزاد واحد تهران، مراکز تحقيقاتي وزارت دفاع (صنايع دفاعي)، راکتور تحقيقاتي دانشگاه تهران که از آن براي تحقيقات و توليد راديو داروها استفاده ميشود. چون در حال حاضر بازار داغي در ايران و جهان دارد، ميتوانيد در يک بخش خوب تحقيقاتي مشغول به کار شويد.
همچنين کارخانجات و يا شرکتهاي داروسازي که در زمينهي راديو داروها کار ميکنند و يا شرکتهايي که در زمينهي واردات و پشتيباني تجهيزات پزشکي هستهاي فعاليت ميکنند نيز به کارشناس فيزيک هستهاي به عنوان کارشناس خريد و يا تجهيزات و يا ارزيابي علمي و يا کاليبراسيون دستگاهها نياز داشته باشند.
4- فيزيک دبيري:
تدريس دروس فيزيک در مقطع دبيرستان و پيش دانشگاهي
5-هواشناسي:
دو گرايش نجوم و هواشناسي بسيار محدودتر از سه گرايش اتمي – مولکولي، هستهاي و حالت جامد ارائه ميشود، در اين گرايش اطلاعات پايهاي و متنوعي دربارهي انواع پديدههاي جوي و برخورد علمي با آنها ارائه ميشود و همچنين با مطالعهي ديناميک وضعيت هوا ميتوان بررسي کرد که شرايط هوا چگونه تغيير کرده و چه پارامترهايي براي ايجاد اين تغيير لازم است؟
6-اخترفيزيک:
سه بخش اصلي آن نجوم رصدي اختر شناسي و کيهان شناسي.
نجوم رصدي:رصد و ثبت پديده اي مختلف نجومي
اختر شناسي :بررسي وضعيت ستارگان و تعيين مرحله ي قرارگيري آن ها
کيهان شناسي :چگونگي ايجاد و تشکيل ساختارهاي کهکشاني مانند خوشه و ابر خوشه ها
معصومه عليزاده-کارشناسي ارشد فيزيک هستهاي-دانشگاه اميرکبير
منبع: وب سایت کانون فرهنگی آموزش
--------------------
گردآوری: ایران مدرس