برنده صد و چهارمين جايزه نوبل شيمي معرفي شد.
به گزارش سرويس علمي خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، جايزه نوبل شيمي 2012 به «رابرت لفكووتيز» استاد موسسه پزشکی «هاوارد هیوز» و مرکز پزشکی دانشگاه «دوک» و «برايان كوبيلكا» از دانشكده پزشكي دانشگاه «استنفورد» براي پژوهش در خصوص «گیرنده‌های همراه G پروتئین» اعطا شد.
بنياد نوبل كشفيات اين دو شيميدان را يك سيستم به خوبي تنظيم شده از تعاملات ميان ميليونها سلول اعلام كرد. هر سلول از گيرنده‌هاي ريزي برخوردار است كه آنرا قادر به حس محيط اطراف خود مي‌كند تا بتواند با موقعيتهاي جديد سازگار شود.
براي مدتهاي مديد چگونگي احساس محيط اطراف توسط سلولها به شكل يك معما باقي مانده بود. دانشمندان مي‌دانستند كه هورمونهايي مانند آدرنالين از تاثيرات قدرتمندي مانند افزايش فشار خون و سرعت بحشيدن به ضربان قلب برخوردارند. آنها بر اين تصور بودند كه سطوح سلولي شامل گيرنده‌هايي براي اين هورمونها است. اما اينكه اين گيرنده‌ها دقيقا از چه تشكيل شده بودند و چگونگي كاركردها بخش اعظمي از كوششهاي قرن بيستم را به خود اختصاص داده بود.
لفكوويتز در سال 1968 از راديواكتيو براي پيگيري گيرنده‌هاي سلولي استفاده كرد. وي يك ايزوتوپ يد را به چندين هورمون متصل كرده و توسط تابش توانست چندين گيرنده از جمله گيرنده آدرنالين موسوم به آدرنرژیک را شناسايي كند. تيم تحقيقاتي وي اين گيرنده‌ها را از جايگاههاي پنهان آنها در ديوار سلول استخراج كرده و درك اوليه‌اي را از چگونگي كاركرد آن به دست آوردند.
كوبيلكا در دهه 1980 گام بعدي را براي اين كشف برداشت. وي به تلاش براي جدا كردن ژن رمزگذاري گيرنده آدرنرژیک از ژنوم عظيم انسان پرداخت. محققان با بررسي اين ژن دريافتند كه شباهت بسياري ميان آن و گيرنده نور در چشم انسان وجود دارد و موفق به شناسايي خانواده بزرگ اين گيرنده‌هاي مشابه با كاركرد يكسان در بدن شدند.
امروزه اين گيرنده‌ها به عنوان گيرنده همراه جي پروتئين شناخته شده كه حدود هزار كد ژنتيكي براي چنين گيرنده‌هايي مانند براي نور، طعم، عطر، آدرنالين، هيستامين، دوپامين و سروتونين وجود دارد. حدود نيمي از داروها تاثير خود را از طريق اين گيرنده‌ها به دست مي‌آورند.
كوبيلكا همچنين در سال 2011 توانست دستاورد ديگري را كسب كند. وي به همراه تيم پژوهشي خود توانست تصويري از گيرنده كوبيلكا را در لحظه مناسب به ثبت برساند كه در آن توسط يك هورمون فعالساري شده و علامتي را براي يك سلول ديگر مي‌فرستاد. اين تصوير يك شاهكار مولكولي بوده كه نتيجه دهه‌ها پژوهش است.
سال گذشته هم «دن شختمان» با كشف شبه‌بلورها توانست نوبل شيمي را از آن خود كند.
کلمات کلیدی: نوبل شيمي 2012، جایزه نوبل، جایزه نوبل شیمی، صد و چهارمين جايزه نوبل شيمي
