چگونه هوش مالی خانواده خود را افزایش دهیم؟ - محسن رجبی- خانواده با هوش مالی بالا، به خانواده‌اي گفته مي‌شود که اعضای آن از پدر و مادر گرفته تا فرزندان، مهارت‌های مدیریت پول را در سطوح مختلف فراگرفته‌اند و به صورت اجرایی و کاربردی این آموخته‌ها را در زندگی روزمره مورد استفاده قرار مي‌دهند.
اکنون سوال اساسی این است که برای تبدیل شدن به یک خانواده با هوش مالی بالا چه باید کرد؟ در گام نخست، اعضای خانواده باید یکسری عادت‌هاي مالی ارزشمند را در خود ایجاد کنند و والدین اولین افرادی هستند که باید در این مسیر قدم بگذارند، در اینصورت است که نظم مالی آنها و تبعیت سایر اعضا باعث موفقیت اقتصاد خانواده و افزایش سطح هوش مالی آنها خواهد شد. بنابراین در این مقاله ده مورد از مهم‌ترین نکاتی را که اعضای خانواده باید تلاش کنند تا به عادات روزانه خود تبدیل نمایند؛ مورد بررسی قرار خواهیم داد.
1- شناخت جایگاه مالی خانواده
نقطه شروع برای هر خانواده، شناخت جایگاه مالی و اقتصادی خود است، پس باید ارزش خالص دارايی‌هاي خود را برآورد کنید، برای این کار ابتدا باید صورت دارايی‌ها، بدهی‌ها و بستانکاری‌هاي خود را مشخص کنید. سپس مطمئن شوید که دارايی‌های شما در مسیر زیاد شدن و بدهی هایتان در مسیر کاهشی باشد.
یک خانواده موفق در مدیریت پول، پس از شناخت صحیح جایگاه مالی خود در جامعه مي‌داند که حدودا چه مقدار در یک ماه و به طور مشخص در یک سال درآمد دارد. درک این مطلب که درآمد خانواده محدود است و باید از آن به‌درستی استفاده کرد، یکی از مهم‌ترین نکات آموزشی در افزایش هوش مالی خانواده است. به همین اندازه، این نکته نیز دارای اهمیت است که اعضای خانواده بدانند، برای صحیح خرج کردن پولشان باید دست به انتخاب بین گزینه‌هاي مختلف بزنند. آنها با توجه به سطح درآمد خانواده، باید تصمیم بگیرند که چه مقدار خرج کنند، چه مقدار پس انداز نمایند و چه مقدار از درآمد خود را سرمایه‌گذاری و البته چه مقدار از آن را در امور خیریه و نیکوکاری استفاده نمایند. با شناخت و اطلاع کافی از جایگاه مالی خانواده، والدین مي‌توانند مدیریت صحیح و موفقی در مورد گردش مالی خانواده خود داشته باشند.
پیشنهاد ویژه ایران مدرس: چگونه از کار تدریس خصوصی خوب پول دربیاوریم و درآمد بالایی کسب کنیم؟
2- خرج کردن پول کمتر از درآمد خانواده
مسلما یکی از مهم‌ترین مواردی که مي‌توانید به اعضای خانواده خود آموزش دهید، این است که همیشه کمتر از منابع درآمدی خود خرج نمایند و بهترین روش برای آموزش قدم به قدم این عادت مالی به اعضای، اجرای آن ابتدا توسط خود والدین در خانواده است. در حقیقت یک خانواده با هوش مالی بالا مي‌داند که نباید بیش از آنچه به دست مي‌آورد، از دست بدهد و در اینصورت است که مي‌تواند وضعیت اقتصادی خود را بهینه مدیریت کند.
3. توجه به پس انداز خانواده
اعضای یک خانواده با هوش مالی بالا، هر ماه مقدار مشخصی از پول خود را پس انداز مي‌کنند و برای اینکه این کار را به آسان‌ترین روش انجام دهند، به صورت خودکار بخشی از درآمد خود را برای پس انداز کنار مي‌گذارند. گاهی خانواده‌هاي موفق، فقط با مقدار پول باقیمانده شان بعد از کسر مبلغ پس انداز، زندگی مي‌کنند و فکر مي‌کنند آن پولی را که برای پس انداز کنار گذاشته اند، گویا هیچ وقت نداشته اند. البته در نحوه نگهداری این مبلغ پس انداز باید به مسائل تورمی و ارزش پول توجه ویژه داشته باشید. بحث نحوه پس‌انداز کردن پول به همان میزان اصل پس‌انداز کردن اهمیت دارد.
4. درک تفاوت بین بدهی خوب و بدهی بد
یک خانواده با هوش مالی بالا مي‌داند که کارت و خرید اعتباری، ابزاری بسیار فوق‌العاده در انجام امور مالی است، در صورتی که به صورت صحیح از آن استفاده شود. همانطور که مي‌دانید کارت اعتباری بسیار مناسب تر از پول نقد و چک است. تمامی کارشناسان هم در موارد مناسب، استفاده از کارت اعتباری را بسیار مفید مي‌دانند. از طرف دیگر اگر یک سابقه اعتباری خوبی داشته باشید، مي‌توانید خرید‌هاي بزرگ تر خود، مثل خرید ماشین، لوازم اساسی منزل و سایر موارد مشابه را نیز با کارت اعتباری انجام دهید. همانطور که مي‌دانید داشتن وام مسکن برای خانواده‌هاي ایرانی چیز غریبی نیست و اکثر خانواده‌ها سال‌های زیادی از زندگیشان را به پرداخت اقساط وام‌هاي خود اختصاص مي‌دهند. از نمونه‌هاي بدهی‌هاي خوب همین وام مسکن یا خرید سایر دارایی‌هاي مشابه است. بدهی به خاطر گرفتن وام دانشجویی نیز یکی دیگر از بدهی‌هاي خوب مي‌باشد، زیرا یک نوع سرمایه‌گذاری برای آینده است.
با توجه به تمامی موارد فوق باید دقت کنید که تمامی این بدهی‌ها نباید از توان بازپرداخت ما بیشتر باشد و گرنه تبدیل به یک بدهی بد مي‌شود. اگر در کوتاه‌مدت در پرداخت بدهی خود تاخیر داشته باشید، در بلندمدت به اعتبار خود لطمه زده‌اید. از طرف دیگر دریافت وام با بهره و سود خیلی بالا نمونه‌اي از بدهی‌هاي بد است که به اعتبار شما و البته برنامه ریزی اقتصادی خانواده لطمه سنگینی مي‌زند. در جوامع غربی که سیستم‌هاي مالی و بانکی پیشرفته‌اي دارند، اعتبار افراد به صورت کاملا مشخص و شفاف مورد ارزیابی قرار مي‌گیرد و این مساله تاثیر بسزایی بر وضعیت مالی خانواده‌ها مي‌گذارد. بدهی بد، چیزی است که خانواده‌ها با هوش مالی بالا از آن دوری مي‌کنند، بدهی‌هاي بد آن دسته از بدهی‌هایی هستند که بابت خرید کالاهای مصرفی از قبیل مبلمان، لوازم خانگی، تلویزیون و لباس به وجود مي‌آیند. این موارد ارزش فروش مجدد بالایی ندارند، در حقیقت روزانه ارزش خود را بیشتر و بیشتر از دست مي‌دهند. ایجاد بدهی برای خانواده به خاطر خرید اینگونه موارد بسیار بر وضعیت مالی خانواده تاثیر مي‌گذارد. یک خانواده با مدیریت صحیح پول از محل پس انداز خود، اینگونه موارد را تهیه خواهد کرد.
5. ایجاد محدوده مالی مطمئن
هر خانواده‌اي ممکن است در شرایط اضطراری و اورژانسی قرار گیرد یا یکی از منابع مالی خود را برای مدتی از دست بدهد، یک خانواده با هوش مالی بالا، باید برای این شرایط ناگهانی آماده باشد. والدین خانواده باید بتوانند در این شرایط از اعضای خانواده خود محافظت کنند. بنابراین بهتر است همیشه مبلغی برای مدیریت زندگی بدون داشتن درآمد حداقل برای 3 تا 6 ماه را پس‌انداز کنیم تا در شرایط بحرانی بتوانیم با خیال آسوده و بدون آسیب‌هاي مالی کوتاه مدت زندگی اعضای خانواده را مدیریت کنیم.
ممکن است پدر خانواده به هر دلیلی نتواند برای مدتی دریافتی داشته باشد، پس باید از ذخیره پس انداز شده خود، خانواده را بدون هیچ تلاطم مالی اداره کند. به این مساله دقت کنید که اقساط و هزینه‌هاي ثابت خانواده همیشگی و به صورت پیوسته وجود دارند و این درآمد خانواده است که مي‌تواند برای مدتی حذف شود، پس از همین حالا باید برای آن شرایط، آمادگی مالی داشت. بهتر است علاوه بر پس انداز احتیاطی، از بیمه‌هاي موجود در بازار، مثل بیمه بیکاری، از کار افتادگی و بیمه عمر نیز استفاده شود.
6. درک تفاوت نیاز و خواسته
شما به عنوان والدین و مدیران مالی خانواده باید تفاوت بین نیازها و خواسته‌هاي اعضای خانواده را به خوبی درک کنید تا بتوانید آن را به سایر اعضا نیز منتقل کنید. امروزه رسانه‌هاي تبلیغاتی، با روش‌هاي مختلف مي‌خواهند خواسته‌هاي خانواده‌ها را به نیاز تبدیل کنند، آنها به گونه‌اي در تبلیغات خود، اعضای خانواده را جادو مي‌کنند که گویی هر آنچه بیان مي‌کنند برای خانواده لازم و ضروری است. از همان دوران کودکی بچه‌ها، مي‌توانید به روش‌هاي مختلف، تفاوت بین نیاز و خواسته را برای آنها بازگو کنید. نیازها شامل آن دسته از احتیاجاتی است که برای داشتن یک زندگی معمولی و به عبارت دیگر گذراندن زندگی لازم مي‌باشد، ولی خواسته‌ها آن دسته از مایحتاج است که نبود آن در زندگی تاثیر آنچنانی ندارد، اما اگر آنها را تهیه کنیم، کیفیت زندگی مي‌تواند بهتر شود، هر خانواده‌اي ابتدا باید مطمئن شود که توان مالی تهیه نیاز‌هاي خود را دارد و سپس اگر پول بیشتری در دسترس بود با برنامه‌ریزی به خواسته‌هاي اعضای خود رسیدگی کند. این نکته را بدانید که با تسلیم شدن در برابر خواسته‌هاي کودکانمان به هیچ وجه به آنها لطف نمي‌کنیم، بلکه روش زندگی مالی غلط را به آنها آموزش خواهیم داد.
به همین خاطر قبل از اینکه چیزی را بخواهید بخرید، ابتدا از خود و سپس از کودکتان بپرسید که آیا آن چیز واقعا مورد نیاز ما است یا اینکه فقط دوست داریم آن را داشته باشیم؟ آیا مي‌دانید همین سوال ساده چقدر مي‌تواند در میزان پس‌انداز خانواده شما موثر باشد؟ و با این پس اندازها، شما مي‌توانید برای آینده مالی کودکانتان سرمایه‌گذاری‌هاي جدی داشته باشید.
پیشنهاد می شود مقاله آیا با فعالیت در زمینه تدریس خصوصی می توان از شغلهای کارمندی درآمد بالاتری کسب کرد؟ را هم بخوانید.
7. به تاخیر انداختن شادی‌هاي زودگذر و رسیدن به اهداف مالی بزرگ
یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها در زندگی مالی که شما مي‌توانید آن را به اعضای خانواده خود آموزش دهید، به تاخیر انداختن خوشی‌ها و رضایتمندی‌هاي کوتاه مدت است. کودکان باید بیاموزند که اگر امروز از یکسری خوشی‌ها و شادی‌هاي زودگذر و هزینه زا چشم پوشی کنند، در آینده مي‌توانند چیزهای بهتر و باارزش‌تری را نصیب خود کنند. باید در ذهن کودک خود اهداف بلندمدت ترسیم کنید تا او انگیزه کافی برای مدیریت پول خود داشته باشد. دریک آزمایش که توسط گروهی از روانشناسان انجام شده بود، به تعدادی کودک 4 ساله یک شیرینی خامه‌اي خوشمزه داده بودند و از آنها مي‌خواستند که چند دقیقه‌اي آن شیرینی را نخورند، اگر کودک بتواند چند دقیقه جلوی خودش را بگیرد، بعد از آن مي‌تواند دو شیرینی خامه‌اي داشته باشد. تعدادی از کودکان به محض گرفتن شیرینی بدون توجه به شرط گذاشته شده، بلافاصله آن را خوردند. اما گروهی از کودکان نیز منتظر ماندند هر چند که بعضی از آنها چند دفعه برای خوردن شیرینی اقدام کردند و به سختی توانستند جلوی خودشان را بگیرند. یا تعدادی با دست جلوی چشمان خود را گرفتند تا کمتر وسوسه شوند. یکی از کودکان نیز چند تکه کوچک از کناره‌هاي شیرینی را خورد. این مثال کوچک مي‌تواند در مورد مدیریت پول برای کودکان نیز قابل بررسی باشد، باید به کودکان آموزش دهیم که اگر مي‌خواهند به اهداف بزرگی دست پیدا کنند و نتایج بیشتر و بهتری نصیب خود نمایند، باید بعضی از لذت‌هاي زود گذر را فراموش کنند و با انگیزه به اهداف بلندمدت و بزرگ خود فکر نمایند. به همین منظور شما باید به اعضای خانواده خود کمک کنید تا فهرستی از اهداف مالی شان تهیه نمایند. این اهداف مي‌تواند به صورت کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلند مدت طراحی شود. سپس به آنها در مدیریت رسیدن به این اهداف کمک کنید، باید بعضی از چیزها را از برنامه کوتاه‌مدت آنها حذف کنید تا اهداف بلندمدت دست یافتنی شوند. سعی کنید اهداف کوتاه مدت و میان‌مدت کمی ساده و قابل دسترس باشند، این انگیزه آنها برای رسیدن به هدف‌های بزرگ را دو چندان مي‌کند. اگر مي‌خواهید انجام این کار برای کودکان شما ساده‌تر باشد، شما مي‌توانید از قاب عکس‌ها و تابلوها به همین منظور استفاده کنید، یعنی تصویر آن چیزی را که در هدف بلند مدت کودک است و او مي‌خواهد به آن دست پیدا کند در قاب عکس قرار دهید و آن را بر روی دیوار اتاق او نصب کنید تا همیشه جلوی چشمانش باشد، به این صورت او همیشه برای رسیدن به هدف خود انگیزه بیشتری خواهد داشت و تمام تلاش خود را خواهد کرد تا هر چه زودتر به آن برسد.
مطالعه مقاله پر درآمد ترین شغل های ایران را کدامند؟ هم مفید است.
8- پیگیری مخارج
روش‌هاي مختلفی برای پیگیری مخارج وجود دارد. اینکه شما از چه روشی مي‌خواهید استفاده کنید، زیاد مهم نیست، بلکه مطلب مهم این است که شما بتوانید هزینه‌ها و مخارج خود را تحت کنترل داشته باشید و به سمت عادت‌هاي خرید و هزینه کردن خوب پیش بروید. این یکی از بزرگ‌ترین دستاورد‌هاي شما در بحث آموزش مدیریت مالی خانواده خواهد بود. برای این کار بهتر است یک لیست از مخارج و خرج کردهای خود داشته باشید، اگر در مورد مخارج خود شروع به نوشتن کنید، از نتایج آن بسیار شگفت‌زده خواهید شد. پس از مدتی خواهید دید که خیلی از مخارج موجود در بودجه خانواده اصلا نیاز به تخصیص پول ندارد و بخش زیادی از این مخارج از بودجه شما حذف خواهد شد. برای این منظور شما مي‌توانید از جداول آماده تایپ شده، کامپیوتر شخصی، لپ‌تاب یا یک نوت بوک استفاده کنید، تا همیشه و به صورت پیوسته لیست مخارج خود را کنترل کنید. pci6
9- پس‌انداز‌هاي تخصصی
با توجه به وضعیت تحصیلات تکمیلی در کشور و حرکت در مسیر خصوصی‌سازی هر چه بیشتر این بخش، در آینده‌اي نزدیک همین حداقل تسهیلات آموزشی را که دولت برای کودکان در نظر گرفته است از دست خواهیم داد. بنابراین شما به عنوان والدین کودک باید این وظیفه را نیز خود تحمل کنید، پس بهتر است از همین حالا پس‌اندازی برای مدیریت هزینه‌هاي آموزشی کودکان خود در آینده کنار بگذارید. در سیستم بانکی نیز حساب‌هاي خوبی برای این منظور ایجاد شده است که خانواده‌ها مي‌توانند از این امکان برای تامین مالی آینده کودکان خود، به‌خصوص در زمینه امکانات آموزشی استفاده کنند.
10- به وجود آمدن فاجعه در صورت عدم مدیریت مالی صحیح
یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش طلاق در بین خانواده‌ها در کشور ما، به مباحث مالی خانواده بر مي‌گردد. تعداد زیادی از طلاق‌هاي ثبت شده در کشور، به دلیل مشکلات اقتصادی خانواده و عدم توانایی زوجین در کنترل مباحث مالی است. شما به عنوان والدین باید آگاه باشید که حرکت در مسیر مالی اشتباه مي‌تواند نتایج بسیار وحشتناکی برای شما و همسر و در نتیجه قرزندان‌تان داشته باشد. شاید بیشترین تاثیر یک طلاق، در زندگی کودکان، خود را نشان دهد، زیرا والدین در جوامع کنونی تا حدودی به لحاظ درآمدی مستقل مي‌باشند و این کودک است که ناخواسته در مسیری قرار خواهد گرفت که هیچ کنترلی بر روی آن ندارد. دقت کنید، اگر شما به عنوان والدین کودکان نتوانید در مباحث پایه‌اي و اصلی خانواده با هم تعامل داشته باشید، آنها خیلی سریع یاد مي‌گیرند که از این آب گل آلود به نفع خود استفاده کنند. اگر عنان زندگی از دست شما خارج شود، بر روی نتایج ایجاد شده نیز هیچ کنترلی نخواهید داشت. بنابراین شما و همسرتان باید در مورد نکاتی که با هم اختلاف نظر و سلیقه دارید، به نقطه مشترکی برسید، در غیر اینصورت باید منتظر تبعات تصمیمات بد خود باشید. این مطلب به خصوص در زمینه تصمیمات مالی خانواده، مي‌تواند خیلی جدی باشد. مدیریت مسوولیت‌هاي مالی و تبدیل شدن به یک خانواده با هوش مالی بالا، شاید کاری ترسناک و خیلی سخت به نظر برسد، شاید شما فکر مي‌کنید که نمي‌توانید چنین وظیفه سنگینی را تحمل کنید، برعکس اگر فکر مي‌کنید که این کار ساده است و مي‌توانید آن را انجام دهید من به شما تبریک مي‌گویم، اما اگر جزو دسته اول هستید، امیدوارم اطلاعاتی که در این نوشتار برای شما ارائه شد، بتواند در این مسیر ارزشمند به شما کمک کند. در هر صورت اگر خواهان این هستید که برای خود و خانواده‌تان یک زندگی موفق به خصوص در زمینه مالی ایجاد کنید، بهتر است که مدیریت پول و هوش مالی را جدی بگیرید.
مطالعه مقاله پنج رشته دانشگاهی پولساز در دنیا!!!!! را هم پیشنهاد می نمائیم.
منبع: پایگاه خبری تعامل
